Νάρκισσος: Πως προέκυψε η μεταφορική έννοια της λέξης

Περιβαλλόμαστε από Νάρκισσους με Ν κεφαλαίο και όχι από νάρκισσους, με ν μικρό. Γνωρίζουμε πρόσωπα, δηλαδή, που αγαπούν υπερβολικά τον εαυτό τους και τους αρέσει να κοιτάζονται στον καθρέφτη, να ακούν τη φωνή τους, να κάνουν βαρύγδουπες και τρανταχτές δηλώσεις ή να προβάλλονται από το μιντιακό σύστημα. Όλοι αυτοί οι σύγχρονοι Νάρκισσοι θέλουν να είναι διαρκώς στην επικαιρότητα, να τους θαυμάζουν οι άλλοι. Κι οι ίδιοι, όμως, αυτοθαυμάζονται.

Ονομάζονται έτσι μετωνυμικά, γιατί έχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του Νάρκισσου της μυθολογίας, ενός ωραίου νέου από τη Βοιωτία, που ερωτεύτηκε το είδωλό του, όταν το είδε να καθρεφτίζεται στο νερό της πηγής.

Ζούσε κοντά σε πηγές ο Νάρκισσος, μια που ήταν γιος του ποταμού Κηφισού.

Ήταν τόσες πολλές οι παραδόσεις που κυκλοφορούσαν στην αρχαιότητα για τον Νάρκισσο, ώστε μία από αυτές υιοθέτησε ο Οβίδιος, στο έργο του Μεταμορφώσεις. Σύμφωνα με την εκδοχή του Ρωμαίου ποιητή, απασχολημένος ο νεαρός να θαυμάζει το είδωλό του, αδιαφόρησε για τον έρωτα της νύμφης Ηχούς, κουράστηκε από το πολύ σκύψιμο, έπεσε στο ποτάμι και πνίγηκε. Αυτή ήταν μια τιμωρία για τον ναρκισσισμό του.

Ήδη από την αρχαιότητα, η λέξη δήλωνε, εκτός από το πρόσωπο της μυθολογίας, το φυτό που εμείς στην καθομιλουμένη ονομάζουμε μανουσάκι ή ζαμπάκι. Η πιο συνηθισμένη ποικιλία του είναι αυτή με τα λευκά λουλούδια, που είναι τόσο όμορφα και ευωδιαστά, ώστε να μεθούν, να ναρκώνουν τις αισθήσεις. Λόγω της μεθυστικής επίδρασης του νάρκισσου στις αισθήσεις, η ετυμολογία της λέξης συνδέθηκε εσφαλμένα με το ρήμα ναρκόω – ναρκῶ (=ναρκώνω), τη νάρκη, το ναρκοπέδιο κ.ά. Σήμερα, η σύνδεση αυτή δεν θεωρείται ακριβής. Μάλλον, η κατάληξη -σσος δείχνει ότι ο λεκτικός τύπος προέρχεται μάλλον από τις ποικιλίες των γλωσσών που μιλούσαν στα παράλια του Αιγαίου και ήλθε στην ελληνική γλώσσα ως δάνειο.

Αυτός ο Νάρκισσος, το πρόσωπο το μυθικό, έδωσε και άλλες λέξεις, όπως τον ναρκισσισμό, τον ναρκισσιστή και τον ναρκισσιστικό, που είναι βέβαια όλες νέας κοπής, αλλά αποδίδουν πολύ ωραία ιδιότητες και συμπεριφορές, που έχουμε λίγο – πολύ όλοι μας, όταν αγαπάμε υπέρμετρα τον εαυτό μας και τον καμαρώνουμε. Μάλιστα οι ναρκισσιστικές τάσεις είναι αντικείμενο μελέτης της ψυχολογίας και οι πιο βαριές περιπτώσεις της ψυχιατρικής.

Ο νάρκισσος ο ωραιοπαθής, αυτάρεσκος και φιλάρεσκος, όταν ναρκισσεύεται, λοιπόν, κομπάζει ή ξιπάζεται. Μερικές φορές, τον νάρκισσο τον λέμε ναρκισσιστή.

Είναι αλήθεια, όμως, ότι ο ναρκισσισμός κουράζει, απωθεί και τρομάζει.

Τότε, αναζητάμε τα αντίθετα των νάρκισσων, που είναι άνθρωποι απλοί, ταπεινοί, σεμνοί και μετριόφρονες, που δρουν, είναι αποτελεσματικοί, χωρίς να πολυδιαφημίζονται.

ΠΗΓΗ: Liberal.gr